Psittacose staat ook wel bekend onder de naam papegaaienziekte. Psittacose komt wereldwijd algemeen voor bij vogels, voornamelijk bij papegaaiachtigen en duiven. Bij duiven en andere vogels wordt de ziekte ook wel ornithose genoemd. De ziekte kan ook bij (professioneel gehouden) pluimvee voorkomen. Psittacose is een zoönose. Vogels zijn meestal de oorzaak van psittacose bij mensen. Overgang van mens naar mens komt niet vaak voor. Psittacose bij vogels is een aangifteplichtige ziekte.
Oorzaak
Psittacose wordt veroorzaakt door de bacterie Clamydia psittaci. De bacterie kan lang overleven en ook lang besmettelijk blijven.
Vogels kunnen symptoomloos drager zijn, waardoor het moeilijk is om besmette vogels te onderscheiden van niet-besmette vogels. Clamydia psittaci blijft lang besmettelijk in ontlasting van vogels, ook als de ontlasting opgedroogd is.
Mensen raken besmet door contact met een zieke vogel of door contact met opgedroogde ontlasting of oog- of neusvocht (snot).
Verschijnselen vogels
Bij vogels komt psittacose voornamelijk voor bij papegaaiachtigen en duiven. De ziekteverschijnselen variëren van zeer gering tot ernstig met oog- en neusuitvloeiing, gebrek aan eetlust en diarree. Bij vogels komen ook symptoomloze dragers voor. Door bijvoorbeeld stress of een andere oorzaak van verminderde afweer kunnen de vogels ziek worden en bacteriën gaan uitscheiden waardoor ze besmettelijk zijn voor andere vogels en mensen. Uitscheiding van Clamydia psittaci vindt plaats via de ontlasting en via oog- en neusuitvloeiing.
Verschijnselen mens
Mensen worden meestal besmet door inhalatie van met Clamydia psittaci besmette luchtdeeltjes. De ziekte verloopt over het algemeen symptoomloos of met geringe griepachtige verschijnselen. In een aantal gevallen echter gaat de ziekte gepaard met hoge koorts, hevige hoofd- en spierpijn en longontsteking. Ziekenhuisopname kan dan nodig zijn. Psittacose is bij mensen een meldingsplichtige ziekte groep C.
Volgens het RIVM worden bij mensen jaarlijks ongeveer dertig gevallen van psittacose gemeld. Waarschijnlijk zijn dit er minder dan de daadwerkelijke aantallen, omdat de ziekte vaak niet herkend wordt of dermate mild verloopt dat geen huisartsbezoek of verdere diagnostiek noodzakelijk is.
Diagnose, behandeling en preventie
Diagnostiek van psittacose bij vogels vindt bij het CVI plaats door middel van een immuunfluorescentietest (IFT) en door middel van een PCR-test. De IFT wordt uitgevoerd op orgaanmateriaal. De PCR kan worden uitgevoerd op een cloaca-swab of op faecesmateriaal.
Behandeling van vogels bestaat uit de toediening van antibiotica gedurende langere tijd.
Voor diagnose van de ziekte bij mensen kan kweek, polymerasekettingreactie (PCR) en serologie gebruikt worden. De diagnose wordt meestal gesteld op basis van het klinisch beeld met serologisch onderzoek.
Bij mensen bestaat de therapie uit het toedienen van antibiotica.
Een strikte maatregel om verspreiding van de bacterie te beperken, is een importverbod van vogels uit derde landen, behalve wanneer ze afkomstig zijn van erkende bedrijven.
Wanneer nieuwe vogels worden aangekocht is het verstandig deze eerst een tijd apart te houden en ze te laten onderzoeken. Verder is het belangrijk dat de vogels geen contact kunnen hebben met wilde vogels. De kooi of volière moet goed schoongehouden en geventileerd worden.
- Psittacose of papegaaienziekte – CVI
- Papegaaienziekte, psittacose – RIVM
- Wat is papegaaienziekte? – Rijksoverheid
