Nadat in Duitsland meldingen binnenkwamen over grote aantallen zieke en dode kraanvogels, is ook in Nederland het aantal gevallen van hoogpathogene vogelgriep bij watervogels sterk toegenomen. Het gaat om een variant van het H5N1-virus, dat nauw verwant is aan het virus dat in de jaren negentig voor het eerst in pluimvee in China werd vastgesteld.
Tussen 1 oktober en 15 november stuurde het Dutch Wildlife Health Centre meer dan 200 dode vogels naar Wageningen Bioveterinary Research voor onderzoek. Van de ongeveer 140 vogels waarvan inmiddels een uitslag bekend is, bleek iets meer dan de helft besmet. Onder de positief geteste dieren zaten opvallend veel knobbelzwanen, grauwe ganzen, brandganzen, grote Canadese ganzen, bergeenden, smienten, wintertalingen en buizerds.
De huidige uitbraak leidt tot verhoogde sterfte bij uiteenlopende vogelsoorten. Soms worden meerdere dode vogels op dezelfde locatie gevonden, maar er zijn ook meldingen van locaties waar slechts één of enkele dieren zijn aangetroffen. Uit onderzoek bij levende wilde vogels door het Erasmus MC blijkt bovendien dat het virus in dezelfde periode op ruime schaal voorkwam bij ogenschijnlijk gezonde wilde eenden en andere grondeleenden.
Een soort die in het verleden bijzonder gevoelig is gebleken voor vogelgriep, is de slechtvalk. Tijdens de grote H5-uitbraken in 2016–2017 en 2020–2023 stierven veel volwassen en jonge slechtvalken. Het aantal overwinterende en broedende slechtvalken in Nederland nam in deze jaren af, met de grootste dalingen direct na de uitbraken.
De virussen die bij slechtvalken werden aangetroffen, bleken sterk te lijken op de varianten die op dat moment onder hun prooisoorten circuleerden. Onderzoekers hebben hier al eerder voor gewaarschuwd. Door hun jachtgedrag lopen slechtvalken – evenals andere roofdieren en aaseters – bij elke nieuwe uitbraak een groot risico om besmet te raken, waardoor herstel van de populatie voorlopig onwaarschijnlijk lijkt. (AgriHolland / Sovon)
