Porcine Epidemische Diarree (PED) (virusdiarree) wordt veroorzaakt door een coronavirus dat enigszins vergelijkbaar is met de coronavirussen die TGE (Transmissible Gastro Enteritis) en braakziekte veroorzaken bij biggen. PED wordt meestal gezien bij oudere varkens, zeugen en vleesvarkens, maar kan ook bij biggen voorkomen. De ziekte is zeer besmettelijk.
Sinds april 2013 zorgen uitbraken van PED voor grote schade in de varkenshouderij in de Verenigde Staten. Ook komt de ziekte voor in Canada, Japan en Oekraïne.
In Nederland en een aantal andere Europese landen komt sinds november 2014 een milde variant van PED voor. Lees meer hierover op de website van de Gezondheidsdienst voor Dieren.
Oorzaak van PED
PED wordt veroorzaakt door een coronavirus. PED is zeer besmettelijk en wordt gemakkelijk verspreid via varkens, mensen, mest, voertuigen enzovoort. Biggen worden meestal vlak na de geboorte besmet door de zeug.
Uitbraak van PED hangt ook af van de aanwezigheid van afweerstoffen in de dieren. Op kleine bedrijven verdwijnt het virus vanzelf, zodat na verloop van tijd geen bescherming meer aanwezig is in de vorm van afweerstoffen. Hierna is het bedrijf weer volledig gevoelig voor een nieuwe uitbraak.
Op grote bedrijven blijven de virussen ‘hangen’ waardoor de bescherming blijft en de kans op een nieuwe infectie duidelijk afneemt.
Verschijnselen van PED
Verschijnselen bij zeugen:
- De mest kan variëren van een ‘koeienvlaai’ tot waterige diarree.
- ’Losse’ mest
Verschijnselen bij biggen:
- Diarree
- Uitdroging
- De sterfte kan hoog zijn
Verschijnselen bij gespeende biggen en vleesvarkens:
- Acute waterige diarree zonder bloed of slijm.
- De sterfte is meestal laag, maar morbiditeit kan hoog zijn.
- Wanneer het virus voor het eerst is geïntroduceerd op de boerderij is er een snelle verspreiding van diarree in alle zeugen en vleesvarkens met bijna 100 procent morbiditeit (aantal zieke varkens) binnen 5 tot 10 dagen. De incubatietijd is 2 tot 4 dagen.
- Braken.
Diagnose, behandeling en preventie van PED
Vaststellen van de ziekte kan aan de hand van de verschijnselen en via sectie. Virusonderzoek in mestmonsters is mogelijk, evenals onderzoek op afweerstoffen in het bloed (deze test is in Nederland niet beschikbaar).
Voor dieren met PED is geen behandeling mogelijk, aangezien het een virusinfectie betreft. Het geven van extra water kan uitdrogen van varkens, als gevolg van diarree, gedeeltelijk voorkomen.
Preventief is het belangrijk om te voorkomen dat het virus het bedrijf (opnieuw) binnenkomt.
Een risicofactor is de aanvoer van varkens. De ziekte kan soms endemisch worden als nieuwe biggen worden geïntroduceerd op het bedrijf. Onder dergelijke omstandigheden is het noodzakelijk om de cyclus te doorbreken door drie weken te stoppen met aanvoer of gebruikmaking van gescheiden ziektebestrijding.
Een all-in all-out-systeem in combinatie met desinfectie zal de cyclus vaak doorbreken. Het virus wordt gemakkelijk gedood door ontsmettingsmiddelen gebaseerd op bijvoorbeeld chloor of jodium of door peroxiden.
In Europa zijn op dit moment geen effectieve vaccins tegen PED beschikbaar. In de Verenigde Staten hebben twee farmaceutische bedrijven een voorwaardelijke toelating gekregen voor hun PED-vaccin.
- TGE / PED – Varkensziekte.nl
- Utrecht helpt bij ontwikkelen PED-vaccin – Varkens
- Hygiëneprotocollen PED – GD
