Blaasjesziekte of Swine Vesicular Disease (SVD) is een virusziekte die veroorzaakt wordt door het SVD-virus. SVD behoort tot de aangifteplichtige ziekten. De ziekte komt alleen voor bij varkens en komt normaliter niet voor in Nederland. Als de ziekte uitbreekt, leidt dit tot grote economische en emotionele schade, onder meer als gevolg van het stopzetten van de export van dieren en dierproducten.
Oorzaak
SVD wordt veroorzaakt door een virus, een zogenaamd RNA-virus. Er zijn verschillende SVD-stammen bekend. Deze stammen variëren in kwaadaardigheid. Hierdoor kan de ziekte ongemerkt voorbijgaan of gepaard gaan met milde of ernstige klinische verschijnselen. De opname van het SVD-virus vindt vooral plaats via de huid en, in mindere mate, via de mond- en keelholte (mest, swill). Het meeste virus wordt gedurende de eerste week na besmetting geproduceerd. Virusuitscheiding vindt plaats via mest, speeksel en neusslijm. Meestal duurt de uitscheiding niet langer dan vier weken. Het SVD-virus is zeer stabiel bij normale temperaturen en omstandigheden en overleeft zeer lang in gekoelde omstandigheden.
Verschijnselen
SVD wordt gekenmerkt door blaarvorming aan de kroonranden, op de huid en in mindere mate op de neus, tong en lippen (bij vijf tot tien procent van de zieke varkens). De eerste blaren worden meestal gezien aan de buitenste kroonrand op de overgang naar de klauwbal. De tussenklauwspleet is meestal niet aangetast, maar de bijklauwtjes doen meestal wel mee. Het hoorn van de klauwbal wordt ondermijnd. Een totale ontschoening treedt niet op. De blaren aan de kroonrand breken snel door, waarna korstvorming of ondiepe zweren ontstaan. Langs de ribwand, poten en buik kunnen talrijke blaasjes tot ontwikkeling komen. Deze kunnen samenvloeien tot een wit beslag van enkele centimeters groot, waarop zich later een korst vormt. Bij zogende zeugen kunnen blaartjes op de uier en spenen worden geconstateerd. De blaren op de neus (twee tot drie cm groot) worden vooral aan de rand van de wroetschijf gezien. Speekselen wordt niet waargenomen en de voeropname is meestal niet of nauwelijks verminderd. Varkens hebben een verhoogde gevoeligheid van de klauwen, kunnen een stijve gang vertonen en kreupel zijn. Kreupelheid is echter niet algemeen. Sommige varkens hebben koorts. Na een incubatietijd van drie tot zeven dagen (maximaal veertien dagen) worden de symptomen zichtbaar. De ziekte verspreidt zich langzaam door het koppel. In aangetaste koppels kan het percentage besmette varkens oplopen tot 90 procent. Sterfte is te verwaarlozen. Vanaf twee tot drie weken na het begin van de verschijnselen treedt herstel op.
Vooral doordat de ziekteverschijnselen van SVD een grote overeenkomst hebben met Mond- en Klauwzeer (MKZ) is directe actie bij een verdenking nodig. MKZ is immers een ziekte die zich snel verspreidt en grote schade kan toebrengen aan bedrijven. Het onderscheid tussen SVD en MKZ is dat SVD zich vooral op hokniveau afspeelt, terwijl MKZ zich snel zal verspreiden over het bedrijf. MKZ verloopt bovendien heftiger: meer dieren die klinisch ziek zijn, een hogere sterfte (tot 100% onder de zogende biggen), er is duidelijker sprake van kreupelheid en er is meer kans op ontschoening van klauwen.
Behandeling en preventie
Tegen SVD bestaan geen medicijnen en geen entstoffen. Wanneer een SVD-uitbraak plaats vindt, dient het virus zo spoedig mogelijk te worden geëlimineerd. Dat wordt bereikt door eradicatie (doding) van alle door het SVD-virus besmette en mogelijk besmette dieren op besmette en van besmetting verdachte bedrijven.
Ter preventie van verspreiding van het SVD-virus door de Nederlandse varkensstapel voert GD een uitgebreid monitoringsprogramma uit in opdracht van de PVE. Elke vier maanden vindt op varkensbedrijven een onderzoek plaats op de aanwezigheid van SVD-afweerstoffen in het bloed. Tijdens de maandelijkse bezoeken die dierenartsen brengen aan IKB-varkensbedrijven wordt ook gecontroleerd op de verschijnselen van SVD.
