Zwoegerziekte bij schapen (en geiten) wordt veroorzaakt door het Maedi-Visna virus en is vooral bekend door de progressieve longontsteking die het veroorzaakt. Schapen en geiten zijn de enige dieren waarvan bekend is dat ze vatbaar zijn voor het virus. De infectie wordt verspreid via de ademhaling, door opname van besmette melk en in de baarmoeder. Vaak worden de schapen al besmet wanneer ze nog lam zijn en dan blijven ze altijd besmet.
Uit onderzoek is gebleken dat de belangrijkste oorzaak van een besmetting van een koppel schapen het gevolg is van contact met niet zwoegervrije schapen. Vaak betreft dit het in- en uitbreken van dieren. Het virus kan ook, zonder dat er sprake is van direct diercontact, over korte afstand via de uitgeademde lucht van besmette schapen worden overgedragen op andere schapen.
Het zwoegerziektevirus bij het schaap en het CAE-virus bij de geit zijn zeer nauw aan elkaar verwant. Dat betekent dat schapen ook geïnfecteerd kunnen worden door geiten en vice versa. Voor zwoegerziekte zowel als voor CAE heeft de GD een programma waarvoor bedrijven een vrij-certificaat kunnen behalen. Voer dus alleen schapen en geiten aan van bedrijven met een gecertificeerde vrij-status.
Overdracht van het zwoegerziektevirus via melk/biest is een belangrijke infectieroute. Het voeren van biest van niet zwoegerziektevrij gecertificeerde bedrijven kan er dus de oorzaak van zijn dat het zwoegerziekte-virus wordt geïntroduceerd op een bedrijf. Voer dus alleen biest van schapen van het eigen bedrijf of van een zwoegerziektevrij gecertificeerd bedrijf.
Verschijnselen
Er wordt een aantal verschillende uitingsvormen onderscheiden:
Longvorm
Verschijnselen van de longvorm zijn:
– Niet mee kunnen komen (achterblijven) bij verplaatsen.
– Toegenomen ademhalingsfrequentie.
– In rust een bemoeilijkte ademhaling met een verlengde uitademing.
– Sterfte.
Bij sectie zijn de longen te zwaar (soms meer dan één kg), te groot en slecht samengevallen.
Hersenvorm
Het eerste dat opvalt bij deze vorm is het zo nu en dan aan één kant achter overkoot gaan, daarna een langzaam toenemende verlamming vanuit de achterhand, uiteindelijk totale verlamming en sterfte. De dieren blijven alert tot ze doodgaan.
Uiervorm
Verschijnselen van de uiervorm zijn:
– Langzaam toenemende verharding van uierweefsel.
– Verminderde melkproduktie.
Gewrichtsvorm
Verschijnsel van de gewrichtsvorm is een langzaam verergerende ontsteking van verschillende gewrichten. Vooral de voorknieën zijn aangedaan. Het is niet bekend in hoeverre deze vorm in ons land van betekenis is. De meeste schapen met klinische verschijnselen zijn ouder dan 3 jaar.
Behandeling en preventie
Geen enkele behandeling is tot nu toe succesvol gebleken.
Aangezien er geen therapie is voor Zwoegerziekte en je er ook niet tegen kunt vaccineren is de enige mogelijkheid het opsporen en afvoeren van besmette dieren. Door middel van bloedonderzoek kun je de besmette dieren opsporen en het advies is dan om deze dieren af te voeren. Als na een aantal bloedonderzoeken gebleken is dat er geen besmette dieren meer op het bedrijf zijn krijgt het bedrijf een zwoegervrij certificaat.
