Er moet een duidelijk onderscheid gemaakt worden tussen acute (of plotselinge) en chronische (of langdurige) hoefbevangenheid.
Acute hoefbevangenheid is eigenlijk een stofwisselingsstoornis die leidt tot circulatiestoornissen en ontstekingen in de voeten (meestal de voorvoeten) van het paard. Er wordt druk op de diepe buigpees uitgeoefend wat kan zorgen voor kanteling van het hoefbeen. Deze aandoening zou ook in de hand gewerkt worden door bepaalde andere aandoeningen zoals Cushing en Equine Metabool syndroom. Sommige rassen zoals Shetlanders en Haflingers zijn gevoeliger voor hoefbevangenheid dan bijvoorbeeld KWPN’ers.
Chronische hoefbevangenheid is meestal het gevolg van een niet geheelde, acute hoefbevangenheid, maar kan ook geleidelijk ontstaan zonder dat er acute symptomen zichtbaar zijn geweest.
Bij de acute vorm heeft het paard warme pijnlijke voeten. Meestal is dat te zien aan de voorvoeten die het paard zoveel mogelijk probeert te ontlasten door meer op de achterbenen te leunen. Heel typisch is het voorzichtig lopen of het zogenaamde ‘lopen op eieren’. Dit komt meer tot uiting op een harde onregelmatige ondergrond. Vaak gaat het dier ook veel liggen om op die manier de voeten te ontlasten en komen ze moeilijk overeind. Chronisch hoefbevangen paarden lopen heel typisch op de hielen van de voorvoeten. De pijn is het meest uitgesproken op harde, oneffen bodem. Er worden ringen gevormd in de hoef en geleidelijk verandert de vorm van de hoef. Uiteindelijk wordt dit in extreme gevallen een ‘pantoffelhoef‘ genoemd, waarbij de tip van de hoef omhoog komt.
Oorzaak
De acute hoefbevangenheid heeft meerdere oorzaken. De meest bekende oorzaak en ook meest voorkomende oorzaak is overvoering, het te veel opnemen van fructanen. Daarnaast kan hoefbevangenheid ook ontstaan bij merries die aan de nageboorte staan. Ook langdurig werken op een harde bodem, waarbij de voeten dus overbelast worden, is een bekende oorzaak. We zien dit tevens aan één voet als paarden deze voet meer belasten omdat de andere voet te pijnlijk is, wat collaterale hoefbevangenheid genoemd wordt. Ook langdurig teveel corticosteroïden, medicatie die vaak wordt toegediend om andere aandoeningen te bestrijden, kan hoefbevangenheid veroorzaken. Zoals hoger reeds vermeld ontstaat de chronische vorm meestal uit de niet geheelde of niet/ te laat behandelde acute aandoening.
Zowel bij acute als chronische hoefbevangenheid kan het hoefbeen in de hoef kantelen en/of zakken, waarbij in extreme gevallen het hoefbeen zelfs door de zool heen komt.
Het klinische beeld is erg typisch, een paard dat ‘loopt op eieren’, warme voeten heeft en moeilijker loopt op de harde dan op de zachte bodem, is bijna altijd hoefbevangen. Een uitgebreid klinisch onderzoek van de dierenarts bevestigt vaak uw vermoeden.
Behandeling en preventie
In het acute stadium is pijnbestrijding van levensbelang. Daarnaast moet de circulatie in de voeten verbeteren. Dit wordt gedaan met bloedvatverwijders (zoals tranquigel, wat ook licht verdovend werkt) en bloedverdunners (zoals Ascal en aspirine). Verder is het erg belangrijk om de voeten regelmatig te koelen door ze meerdere malen per dag langdurig af te spuiten. Het paard moet op een zo zacht mogelijke ondergrond gezet worden om extra pijn te vermijden. De patiënt wordt op (box)rust gezet. Ook wordt het rantsoen onder de loep genomen, minder krachtvoer en sterk verminderde weidegang zijn vaak noodzakelijk . Als een paard niet voldoende reageert op deze therapie, kan overwogen worden om de hoeven in te gipsen om de druk, en daarmee ook de pijn, wat te verminderen.
In ernstige gevallen, als het hoefbeen gekanteld/ gezakt is, kan een ijzer geplaatst worden om de hoef te ondersteunen. Dit wordt pas gedaan als de acute symptomen wat tot rust zijn gekomen.
Bij een paard dat aan chronische hoefbevangenheid lijdt, is het zaak om de hoef geleidelijk aan te laten corrigeren door de hoefsmid. Hierbij wordt de overmaat aan hoorn in de teenstreek afgeraspt en wordt de hiel ingekort. Een dagelijks supplement van biotine is gunstig om de hoornkwaliteit te verbeteren. Daarnaast is een reductie in (kracht)voer en weidegang noodzakelijk.
Hoefbevangenheid is in veel gevallen te vermijden. Het is belangrijk om een goed uitgebalanceerd rantsoen te geven aan uw paard. Vele paarden krijgen veel meer te eten dan ze ‘verbruiken’. Advies omtrent het rantsoen van uw paard kan u bij onze dierenartsen verkrijgen. En let op…zelfs een schrale, bijna kale weide kan op een zonnige wintermorgen voor de nodige problemen zorgen!
Wees ook altijd voorzichtig met paarden die bekend zijn met dunne zolen, veel lopen op harde bodem is niet aan te raden. Als u vermoedt dat uw paard hoefbevangen is, bel dan meteen de dierenarts. Dit is een extreem pijnlijke aandoening die grote schade kan veroorzaken. Hoe sneller de juiste therapie wordt ingesteld, hoe beter de prognose en hoe kleiner de kans op ernstige blijvende schade.
